Рамантызм быу пашыраны у большасци стран да сяр 19 ст. Прызнанне поунай свабоды творчасци, якая накир. на пераасэнсаванне и прыближэнне да идэалу рэчаиснасци.
У Бел распаус. рамантызму садзейн. атаясамленне класицызму и царскага самауладзя.
Станауленне правячых колау да рамантызму было неадназначным( игнараваць было немагчыма, але расия не мела сярэдневяковай гатычнай спадчыны).
Адначасова пачай прапагандавацца зварот да старажытнаруских архит. традыцый. У вынику сфармир. руска-византыйски(псеударуски) кирунак.
Завярш. эпохи рамантызму на бел прыйшлося на 1860-я. Гэтаму садзейн. падауленне паустання 1863,пачатак русификацыи рэгиену,ажыц. буржуазных рэформ.
Горадабудауництва.
Невяликая колькасць абъектау, изза агульнаимперскага архитэкт. стылю.
Будынак ратушы у Чачэрску:
мураваная ратуша(квадратная з цокальным и 2 асн. паверхами), стрэльчатыя вокны, кубападобная надбудова з паукруглыми ваконными праемами, 4 вежы з зубцами и шпилями.
Казеннае будауництва.
Афармленне парадных уваходау у Брэсцкую и Бабрускую цытадэли.
Цярэспальская и Холмская Брамы у Брэсце( нависаючыя граненыя вежачки,зубчатыя парапеты,вузкия байницы,аркатурныя фрызы).
Тыповае будауництва.
Праект паштовых станцый(
распр у Петярбургу 1846)-афармленне параднага фасаду у неагатычным духу – стрэльчатыя нишы,ваконныя и дзвярныя праемы.
Гарадски астрог у Минску – «Пишчалауски замак»
(1825) – трохпавярховы прамавугольны будынак з 4 цалиндрычными вуглавыми вежами з крапасными зубцами уверсе и невяликим барбаканам перад уваходам.
Палац А.Рудницкага у в. Дзедзина Миёрскага раена
(1810-20)-меу неагатычнае афармленне парадных пакояу, у «рыцарским духу».
Павильены.
Сядзиба Л.Оштарпа у в. Дукора Пухавичскага р-на
– муравана брама на уездзе вырашана у рамантычным духу(Вежа з 3 ярусами:1-брамны праем,2-званы,стрэльчатыя праемы,3-гадзинник).Наверсе высоки шпиль.Збоку вартоуни з круглыми вокнами.
Рэзидэнцыи.
Палац Р.Пацемкина
у Крычаве рэканструяваны.(стрэльчатыя вакон праемы,стромкия неагатычныя вежачки)
Гомельски палац
– масиуная 4-х ярусная вежа павильен,уверсе гадзинник.
Рэзидэнцыя графау Пуслоуских
у в. Старыя Пяски Бярозаускага раена( узвяли дэкарат вятрак,узняты на тэрасу-каланаду, Брамы.
Палац у в.Косава Ивацэвицскага р-на
( выцягнуты у плане вялики будынак , осноуны корпус+2 крыху высунутых наперад крыла, ступенчатая камапазицыя,выкарыстанне граненых вежау и зубчатага атыка., контрфорсы,стрэльчатыя нишы, ваконныя и дзвярныя праемы,вузкия байницы,вяликия крыжы, аркатурны фрыз)
Палац у в. Прылуки минскага р-на
(граненыя вежы,рызалиты на парадным и паркавым фасадзе,Эл-ты псеударускага стылю-килепадобныя арки,неагатычная вежа з гадзинникам,каплица,аранжэрэя,стайня,альтанка у китайским стыли).
Сядзиба у Смилавичах чэрвеньскага р-на
(масиуная 3-павярховая вежа з зубчатым парапетам на уваходзе,двухпавярховы аб’ем з зашклеными эркерами на парадн фасадзе и 3-павярх. Рызалитам з гранеными вежачками.
Палац К.Любамирскага у в.Юрцава Аршанскага
раена(размешчаны на каменным цокали прамавугольны 2х-павярх будынак,моцна выступаючыя за знешни перыметр сцен масиуныя граненыя вежы з зубцами уверсе,аркатурны фрыз,стрэльчатыя нишы,арачныя ваконныя праемы)
Паркавае мастацтва
– пейзажны парк,панаванне прыроднага пачатку,у
Парк у в.Хальч Веткаускага
р-на(павильен,пячора,экзатычныя раслины и кветки), парк у в.Асвея Верхнядзвинскага раена
(дэкаратыуныя вулканы).
Гаспадарчыя двары.
Прамысловы комплекс у в.Парэчча Пинскага раена
(неагатычнае аздабленне фасадау-невяликия вежачки,зубчатыя парапеты)
Аспадарчы комплекс у Шчорсах Навагрудскага раена – «Мураванка Храптовичау»
(амбары,майстэрни,стауни)
Каталицкая архитэктура
.-
развивалася па некальких кирунках-1)
храмы узв. у класична-неагатыным стыли(наяунасць порцика на парадным фасадзе,выкарыст стрэльчатых вокнау и контрфорсау пры аздабленни бакавых сцен). Касцел Праабражэння Гасподняга у в. Новая Мыш;
2)
аднавежавы тып храма. Крыжаузвижански касцел
(двухярусная вежа-званица пад двухсхильным дахам,стрэльчатыя вокны, аркатурны фрыз, дэкор чырвонага колеру).Петрапаулауски касцел у в.Жупраны Ашмянскага р-на(
масиунаязваница,невяликия граненыя вежачки-фиялы,спалучэнне цаглянай и бутавау муроуки). 3)
аднауленне будауництва 2х вежавых храмау. Касцел у в.Раубичы минскага
раена(2 стромкия 3хярусныя вежы з шатровыми завяршэннями,витражы). Петрапаулауски касцел у в Гожа пад Гродна(
бутавая муроука сплуч з цаглянай)
Каплицы-пахавальни
-
невяликия памеры,насычаны дэкор,складаны маляуничы силуэт.
У в.Райца Карэлицкага р-на 1817(
масиуная 4хгранная вежа з зубчатым парапетам уверсе), у в Сар’я Верхнядзвинскага раена
(12 вытанчаных дэкаратыуных вежачак)
Праваслауная архитэктура
.-
псеударуски стыль: падаужана-восевая 4хчастковая кампазицыя(прытвор СА званицай, трапезная, малитоунаязала з Купалам,апсида),знешни дэкор:закамары,килепадобныя лиштвы вокан,плоския нишы,зубчаты фрыз. Пакроуская царсква у в.Карма Добрушскага раена,Микалаеуская царква у Петрыкаве.
Пашырыуся цэнтрэчны тып храму з прыбудаваными да яго прытворам ды апсидай и завершаным пяцикупаллем- царква Св Ганны у в.Люблишчыцы Ивацэвицкага раена,Пакроуская ц. у джяржынску.
Таким чынам рамантызм на беларуси прадстаулены шэрагам вельми цикавых помникау, большасць з я ких зяуляецца сапраудными архитэктурными шэдэурами.Рамантызм прывеу да бескампрамиснага размежавання на прыхильникау еурапейских и византыйска-руских культурных традыцый.
Выяуленчае мастацтва.Жывапис.
Унутраны свет чалавека,яго пачуцци,вобраз героя-пакутника. Карцины адрозн. дынамизмам,кантрастам колерау,светлаценяу,насыч каларытам.
На Бел. рамантызм аказау уплыу на партрэт.
Я.Дамель
(1780-840) – адлюстр знаминальных падзей з минулага радзимы – «Вызваленне Т.Касцюшки з цямницы», «Адступленне француза уз Вильни». Партрэты насычаны унутраным психалагизмам,падкр. индывидуальныя рысы асобы. Пейзажы мели рамантычны настрой – «Дрэвы над вадой».
В.Ванькович
–надзвычайная рэчаиснасць,выдатнае выкарыст каляровай гаммы,светлаценяу. («А.Мицкевич на скале Аюдаг», партрэты А.Адынца,Тавянских)
М.Кулеш
– замалеуки Мирскага замка, Каложскай царквы у гродна
Н.Орда
– 200 замалевак айчынных замкау,палацау и храмау
Р.Слизня
– скульптар, тонкая эмацыянальнасць партрэтау,глыбиня индывид характарыстык.
Дэкаратыйна-прыкладное мастацтва.
– аздабленне интэръерау, рэзьба па дрэву,мифалагичныя статуэтки,ляпнина
В.Винцэнци
– дэкаратар.