Максім Гарэцкі. Аповесць Ціхая плынь

Аповесць «Ціхая гоіынь» Максім Гарэцкі пісаў на працягу трынаццаці гадоў. Канчатковы яе ва-рыянт выйшаў у 1930 годзе. «Ціхая плынь» — аповесць-даследаванне. Расказваючы пра свайго героя, апісваючы яго кароткае цяжкае жыццё, Максім Гарэцкі даследуе сацыяльныя ўмовы, у якіх рос хлопчык Хомка. Адначасова з гэтым аў-тар нібы заглянуў у таямніцы жыцця і адкрыў для сваіх суайчыннікаў незлічоныя духоўныя скарбы народа, адметныя народныя характары, сціплыя, прасякнутыя дабрынёй і вераю ў яе. У аснове твора — складанае, гаротнае жыццё СЯЛЯКСКШ ХЛОПЧЫка Хомкі. Яязрадасным было яго дзяцінства. Не адзін раз, не ўмеючы яшчэ гаварыць, даводзілася Хомку аднаму бавіць час, часта галоднаму, бо маці не было калі з ім ся-дзець: трэба было ісці на поле працаваць. 3 га-дамі радасці ў хлоігчыка не прыбаўлялася, крыўдзілі ўсе, хто толькі мог: школьны на-стаўнік, гаспадар, у якога парабкаваў, ды і ці мала хто яшчэ. Пісьменнік нібы сам праходзіць з Хомкам па жыцці: даследуе кожную хвіліну, кожную думку свайго героя. I як вынік гэтага дасле-давання перад намі паўстае характар белару-са, сціплага чалавека, безадказнага працаўні-ка з чулым, добрым сэрцам, з д

ушою, поўнаю паэзіі, з любоўю да жыцця і з гатоўнасцю несці на сабе ўвесь цяжар гэтага жыцця. Гаротны лёс Хомкі — не выключэнне. Такіх лёсаў цэлае Асмолава, такія лёсы скрозь і паўсюль. Ды хіба якім іншым лёсам можа адарыць гаротная Беларусь» а менавіта такой — спусто-шанай і абяздоленай — бачыцца Радзіма аўтару. Разам з тым пісьменнік не прамінае прыгадаць сівую велічную мінуўпгчыну сваёй краіны, той час, калі Беларусь яшчэ не была прыдаткам Расіі, а мела сваю самастойнасць. Ды гэта толькі ва ўспа: мінах. Сённяшняе Асмолава, як і ўся Беларусь, гаротнае, жабрацкае, забыты Богам край. Царскі рэжым звярв^ў на яго ўвагу толькі тады, калі спатрэбіліся смяротнікі. Беларуская моладзь вы-мушана была ісці на імперыялістычную вайну, гінуць у чужым далёкім полі невядома за што. Трапляе на чалавечую бойню і маладзенькі, ціхі, безабаронны Хомка. Трапляе — і ў пер-шым жа баі гіне, не зразумеўшы нават за што. Праз лёс Хомкі Максім Гарэцкі выкрывае антынародную сутнасць вайны. Ён сцвярджае, што народ заслугоўвае шчасця і свабоды, са-мастойнага нацыянальнага развіцця, што ад-раджэнне можа вярнуць народу пачуццё на-цыянальнай і чалавечай годнасці.